EHLI TARIKIZ BİZ

ALLAH TEÂLÂ'YA KARŞI EDEB
 

   Allah'ın varlığına, birliğine, noksan sıfatlardan uzak, kemal sıfatlarıyla muttasıf olduğuna inanmalı, her işinde ona güvenmeli ve tevekkül etmelidir. İbadetlerini sırf Allah'ın rızasını kazanmak gayesiyle yapmalı, kendisini her an Allah'ın gördüğünü düşünmelidir. Allah'ın bütün emirlerini yerine getirip yasaklarından kaçınmalıdır. Allah'ın kendisinin bütün davranışlarını gördüğünü ve meleklere yazdırdığını, ahirette bunlardan hesaba çekileceğini düşünmelidir.

   Her işinde Allah'a sığınmalı, hakiki yardımcısının Allah olduğunu bilerek ondan yardım talep etmeli ve bütün mahlukata faydalı olmaya çalışmalıdır. Allah'ın takdir ettiği kaderlere rıza göstermeli, kendisine ulaşan hayırları Allah'tan, kötülükleri de nefsinden bilmelidir. Cenab-ı Hakk'ın rızasını ve sevgisini her şeyin üzerinde tutmalıdır.

   ALLAH TEÂLÂ'YA KARŞI ZAHİRÎ VE BÂTINÎ EDEBLER
   Allah'a karşı edep O'nun huzurunda kalbin saflığını korumaya ve temiz olmaya bağlıdır. Bu da müridin her an şeriatın emirlerini yerine getirme gayreti içinde olma noktasında toplanır.
İmam Nîsâburî Hazretleri Allah'a karşı edebleri on iki maddede özetlemiştir:
   1- Gönül temizliği: Gönlün Allah'dan başka her şeyden temizlenmesi
   2- Sırrın temizliği: Müşahede ehli olmak bundan sonra başlar.
   3- Sadrın temizliği: Bu da her an recâ ve kanaat hasletlerine sarılmakla olur.
   4- Ruhun temizliği: Haya ve vekarı muhafaza ile olur.
   5- Batnın temizliği: Helal lokmaya dikkat etmekle ve iffetli olmakla kazanılır.
   6- Bedenin temizliği: Şehvetleri terkedip heva ve hevesleri kırmakla olur.
   7- İki elin temizliği: Haramlardan sakınmak ve hayra koşmakla olur.
   8- Ma'sıyetten temizlik: Günahlarından üzüntü ve pişmanlık duymakla olur.
   9- Dilin temizliği: Zikir ve istiğfara devam etmekle olur.
   10- Kusurun temizliği: Son andan korkmak, Cenab-ı Hak'dan iyi sonuç beklemekle olur.    Bâyezid Bistâmî hazretleri buyurur ki: "Adetli kadın necaset üzre olduğu için namazdan menedildi. Ma'sıyet necasetini buna kıyas et. Ma'sıyet necasetlerinden temizlenmeyen insanın hizmetten mene-dilmesi, adetli kadının namazdan men edilmesinden daha korkunçtur."
   11- Her işinde ihtiyatlı olmak.
   12-Salih selef gibi olmağa, onlar gibi hayra koşmağa hazır olmak.
   Gafillerin düşüncelerinden, duygularından kalbi muhafaza etmek. Bunlar ister hayır olsun, ister şer. Çünkü, gafillerin hangi ameli olursa olsun bu yolun sâlikine hicab olmakta müsâvîdir.
   Hakk'a bütün varlığınla dön. Her an Allah ile ol. Gaflet sana yol bulamasın. Ne güzel söylemişler: "Hak'dan gafil olduğun anda gizli küfür içindesin. Bu da zor farkedilir. Eğer bu hal üzere devam edersen, İslâm ile arana bir çukur kazmış olursun."
   Gafillerin havatırına maruz kalmak, bir sürü şekillere, resimlere bakmaktan, lüzumsuz kitapları okumaktan, gafillerle arkadaşlık etmekten hasıl olur. Sâlike gerekir ki, gafillerle arkadaşlık etmeye. Mücahede ehli olan bir şeyhin sohbetine devam ile huzur ve dirliğe nail olursun. Huzura erenin rıza ve teslimiyeti artar. Rıza ve teslimiyet ise ibadet ve ubudiyetin kemâlidir.
   Müslümanlığın kemâli teslimiyettedir. İşleri Allah'a ne zaman havale edeceğini çok iyi bilmelisin.
   Büyükler demişlerdir ki: "İnsanların seni medhetmeleri ile zemmetmeleri arasında fark görüyorsan, sen kendi edindiğin bazı putlara tapmaktasın."
   Bunun için ey sâlik, hiçbir an Hakk'ın kulluğundan çıkma ve her an O'na kul ol. Nasıl Rabb'ın her zaman senin Rabb'ın olmakta devam ediyorsa sen de yalnızca O'na kul olmaya devam et.

   PEYGAMBER EFENDİMİZE (S.A.V) KARŞI EDEPLER
   Allah'a edepte kusur etmemek için Rasulüne tam itaat gerekir. İyi bir mü'min olabilmek için Rasûl-i Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem'in ahlakı ile ahlaklanmaya çalışmalıdır.
   Peygamber efendimizin Allah'ın kulu ve elçisi olduğuna inanmalı, Allah'tan sonra en çok Hz. Peygamberi sevmeli, sünnetlerini ihya etmeye gayret etmeli ve onun güzel ahlakını öğrenerek hayatında tatbik etmeli, adı anıldıkça ona salavat getirmeli, onun ashabını, ehli beytini, ezvâcını yani müminlerin anneleri olan mubarek hanımlarını hayırla yad etmeli, adları anıldıkça "Allah onlardan razı olsun'' demeli, her duasına onu, ashabını, ehl-i beytini, ezvâcını ve bütün ümmetini dahil etmeli, ona bol bol salavat getirmelidir. Aile efradını da Cenab-ı Allah'ın, Peygamber efendimiz (s.a.v)'in, ehli beytinin ve ezvacının sevgisiyle yetiştirmelidir.
   Efendimizin sahabesini onlara yakışmayan sıfatlarla anmamalı ve bu şekilde davrananlara mani olup, onları bu hatadan vazgeçirmeye gayret etmelidir. Bilhassa günümüzde efendimizin sahabesine bazı Müslümanlar tarafından bilerek veya bilmeyerek yapılan hakaretlere karşı da dikkatli olup, yapılan hakaretlere hemen uygun bir şekilde karşılık vermelidir.

   KURAN'A KARŞI EDEPLER
   Kuran okumayı mutlaka öğrenmeli, gücü nispetinde okuma kurallarını (Tecvit) uygulamalı, mealini ve tefsirini okuyarak anlamaya ve bütün hükümlerini hayata geçirmeye çalışmalı, abdestsiz olarak ona el sürmemeli, okurken anlamını düşünmeli ve ayetlerin manevi halleriyle hallenmelidir. Onun emirlerini ailesinden başlayarak gücü nispetinde insanlara tebliğ etmelidir. Kuran-ı Kerim tilavet edilirken yüzünü okuyana çevirerek edepli bir şekilde mümkünse diz üstü oturarak dinlemelidir.

   İBADET ESNASINDA EDEPLER
   1. Akideyi düzelttikten sonra, Kuran-ı Kerim okumayı ve ilmihal bilgilerini öğrenmelidir. Bunun yanında sürekli olarak Efendimizin hadislerini ve sahabe hallerini, onların güzel ahlaklarını öğrenmeli ve tatbik etmelidir.
   2. Sağlıklı bulunulduğu zaman abdestli bulunmağa gayret etmelidir.
   3. Namaz kılarken namazının farz, vacip, tadili erkan, sünnet ve adaplarına dikkat etmelidir. Namaz kıldıracak ve Kuran-ı Kerim okuyacak kimselerin bilgili, kıraatı güzel ve üstadının en çok sevdiği kimseler olmasına dikkat etmelidir.
   4. İbadet yaptığında "insanlar görüyor" düşüncesiyle yalnızken ibadet yaptığında yapmadığı şeyleri ilave etmemeli. Normal zamanlar da yaptığı ibadetleri "insanlar görür ve riya olur" düşüncesiyle terk etmemelidir.
   5. Sürekli Allah'ı zikretmeye çalışmalıdır. Böylelikle hem Allah'ın emrine uymuş, hem de sürekli olarak kendini kontrolde tutmuş olur.
 

   - Bu yazı Muhammed Emin Er'in 'ADAB RİSALESİ' adlı eseri ile Muhammed b. Abdullah el-Hânî 'nin "ADAB" adlı kitabından derlenmiştir.